Broiler yetiştiriciliğinde FCR ve EPEF

Broiler yetiştiriciliğinde performans oldukça önemlidir. Tüm Dünya’da performansı belirlemek için çeşitli hesaplamalar yapılmaktadır. Broiler yetiştiriciliğinde en çok kullanılan performans kriterleri FCR ve EPEF olarak adlandırılan değerlerdir. Dünya’daki birçok firma için önemli bir kriter olan bu değerlere göre performans hesaplanır ve verimlilik değerlendirilir.

Firmalar yetiştiricilere civciv, yem ve diğer hizmetleri verir. Dönem sonunda performansa göre yetiştiriciye ücret öder. Bu performansın değerlendirilmesinde FCR ve EFEF oldukça önemlidir. Bu kısa bilgilerden sonra FCR ve EPEF nedir? Bu soruya cevap verelim.

FCR Nedir?

Feed Conversion Rate kelimelerinin kısaltılmış halidir. Türkçeye çevirirsek; Yem Dönüşüm Oranı olarak nitelendirebiliriz. Broiler yetiştiriciliği ile beraber başka alanlarda da kullanılır. Biz konumuzda broiler yetiştiriciliği üzerine olan etkilerinden bahsedeceğiz. FCR yani yem dönüşüm oranı adından da anlaşılacağı gibi yedirilen yem ile elde edilen canlı ağırlığın oranlanmasıdır.

FCR Formülü: Yedirilen Toplam Yem / Elde Edilen Canlı Ağırlık

Formülü yukarıda gösterdiğimiz gibidir. Toplam yedirilen yemin, toplam elde edilen canlı ağırlığa oranlanmasıdır. Bir örnek ile formülü daha da pekiştirelim.

Örnek: 20.000 kapasiteli bir broiler işletmesinde dönem boyunca toplam yedirdiğimiz yem miktarı 79.000 kg olsun. Dönem sonunda elde ettiğimiz canlı ağırlık ise 48.000 kg olsun. Formülde bu değerleri yerine koyarsak;

FCR Değeri: 79.000 / 48.000 = 1,645… gibi bir rakamı elde ederiz.

FCR değerini hesaplar önemli olan noktalar yedirilen yem miktarı ve elde edilen canlı ağırlıktır. Ölüm oranı, ortalama kesim yaşı, ortalama canlı ağırlık gibi değerler direk olarak etki etmiyor gibi görünse de dolaylı olarak FCR üzerine etkilidir.

FCR değerinin düşük olması üretimde istenendir. Yedirdiğimiz yeme göre ne kadar çok canlı ağırlık elde edersek o kadar iyi performans sergilemiş oluruz. Yedirdiğimiz yemin azalması veya elde ettiğimiz canlı ağırlığın artması FCR’ı düşürür ve bu istenilen bir şeydir.

EPEF Nedir?

EPEF ise European Efficiency Productivity Factor kelimelerinin kısaltılmasıdır. Türkçe’ye ise Avrupa Verimlilik Endeksi olarak geçmiştir. Yine broiler yetiştiriciliğinde önemli bir değerdir. Aslına bakarsanız FCR değerinin verimliliği hesaplamada yetersiz kalmasının tespit edilmesi ile beraber ortaya çıkmış bir kriterdir.

FCR’a bakarak verimlilik hesabı yaparken ortalama canlı ağırlık, ortalama kesim yaşı, ölüm oranı gibi kriterler dikkate alınmıyordu. Bunun neticesinde 1,600 FCR’a sahip ama 1.750 kg ortalama canlı ağırlığa sahip bir sürü 1,700 FCR’a sahip ama ortalama 2.450 kg canlı ağırlığa sahip bir sürüden daha verimli gibi görünüyordu. Oysa ki firma için 2. seçenek FCR yüksek olmasına karşı daha karlıydı. Yine ölüm oranları ve ortalama kesim yaşıda önemliydi. Bunlar göz önünde bulundurularak EPEF ortaya çıktı.

EPEF Formülü: [(Toplam Canlı Ağırlık x Toplam Canlı Ağırlık) / (Giren Civciv Sayısı x Ortalama Kesim Yaşı x Yedirilen Toplam Yem)] x 10000

Daha anlaşılır olması için hemen bir örnek verelim.

Örnek: Yukarıdaki örnek üzerinden devam edelim. 20.000 kapasiteli bir boriler işletmesinde dönem boyunca 79.000 kg yem yedirmiş ve 48.000 kg canlı ağırlık elde etmiş olalım. Hayvanlarımız ise 40 yaşında kesilmiş olsun. Formülde yerine koyarsak;

EPEF Değeri: [(48.000 x 48.000) / (20.000 x 40 x 79.000)] x 10000 = 364,5… rakamını elde ederiz.

Üretimde EPEF değeri ne kadar yüksek ise performans o kadar iyi anlamına gelmektedir. EPEF değerini etkileyen çok faktör vardır.